آیا تا به حال برایتان پیش آمده که بعد از آزمایش خون، با عددی روبهرو شوید و ندانید یعنی قند خونم بالاست یا نرمال است؟ شاید پزشک به شما گفته باشد قند خونتان مرزی است یا در محدوده خطر قرار دارد. در این مقاله قصد دارم خیلی خودمانی و کامل برایتان توضیح دهم که قند خون نرمال دقیقاً چند است، قند خون ناشتا باید در چه بازهای باشد، چه عواملی باعث بالا رفتن آن میشود و چطور میتوانید آن را در حد طبیعی نگه دارید.
قند خون یا همان گلوکز خون، سوخت اصلی بدن است. مغز، عضلات و اندامهای حیاتی برای انجام کارهای روزمره به آن نیاز دارند. وقتی غذا میخوریم، بهویژه کربوهیدراتها، در بدن به گلوکز تبدیل میشوند و از طریق جریان خون به سلولها میرسند. انسولین، هورمونی است که از پانکراس ترشح میشود و وظیفه دارد این گلوکز را وارد سلولها کند.
اما وقتی این تعادل به هم میخورد و انسولین به درستی کار نکند یا کمتر ترشح شود، قند در خون جمع میشود. نتیجه؟ افزایش قند خون که اگر ادامهدار شود، میتواند به بیماری دیابت منجر شود.
سؤال اصلی همین است! مقدار نرمال قند خون به زمان اندازهگیری آن بستگی دارد: ناشتا، بعد از غذا یا در طول روز. در ادامه محدودههای طبیعی را دقیق توضیح دادهام.
قند خون ناشتا یعنی اندازهگیری گلوکز بعد از حداقل ۸ ساعت نخوریدن غذا (معمولاً صبح زود قبل از صبحانه).
محدوده طبیعی آن به شکل زیر است:
اگر عدد شما بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ باشد، یعنی هنوز دیابت ندارید اما خطر آن وجود دارد و باید سبک زندگیتان را اصلاح کنید.
بعد از صرف غذا، مخصوصاً وعدههای سنگین یا پرکربوهیدرات، قند خون طبیعی کمی بالا میرود. مقدار طبیعی آن معمولاً به شکل زیر است:
اگر در هر زمان از روز بدون در نظر گرفتن ناشتا بودن، قند خونتان بالاتر از ۲۰۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد، احتمال بالای دیابت وجود دارد و باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
این تست میانگین قند خون شما را در سه ماه گذشته نشان میدهد. نتیجه طبیعی آن به این صورت است:
اگر این عدد بالا باشد، یعنی بدن شما در طول هفتهها و ماهها نتوانسته قند را به خوبی کنترل کند.
قند خون تنها به میزان خوردن شیرینی بستگی ندارد! عوامل زیادی روی آن تأثیر میگذارند:
اگر قند خونتان بالا برود، بدن معمولاً نشانههایی میفرستد که نباید نادیدهشان بگیرید:
اگر چند تا از این نشانهها را دارید، وقت آن است که آزمایش بدهید.
برای بیشتر افراد، سالی یکبار چکاپ قند خون کافی است. اما اگر یکی از موارد زیر را دارید، بهتر است هر شش ماه یکبار آزمایش بدهید:
در کودکان هم قند خون باید در محدوده نرمال باشد:
اگر کودکتان بیحال است یا زیاد آب مینوشد، بهتر است قند خونش بررسی شود.
در افراد مسن، بدن نسبت به انسولین حساسیت کمتری دارد، بنابراین ممکن است قند خونشان کمی بالاتر از میانگین باشد.
برای آنها مقدار زیر طبیعی در نظر گرفته میشود:
یکی از بهترین راهها برای ثابت نگه داشتن قند خون، داشتن رژیم غذایی سالم است. چند نکته کلیدی:
ورزش منظم مثل پیادهروی روزانه یا دوچرخهسواری باعث میشود سلولها نسبت به انسولین حساستر شوند و قند خون راحتتر کنترل شود. حتی ۳۰ دقیقه فعالیت در روز میتواند تأثیر چشمگیری داشته باشد.
کمخوابی یا استرس مزمن میتواند سطح هورمونهای بدن را به هم بریزد و باعث افزایش قند خون شود. خواب کافی، مدیتیشن یا حتی چند دقیقه تنفس عمیق میتواند معجزه کند!
اگر تغییر سبک زندگی کافی نباشد، پزشک ممکن است داروهایی مانند متفورمین یا تزریق انسولین را تجویز کند. اما مهمترین نکته این است که هیچوقت سرخود دارو مصرف نکنید و همیشه تحت نظر پزشک باشید.
چند روش طبیعی و ساده برای کنترل قند خون:
البته این روشها جایگزین درمان پزشکی نیستند، فقط کمکیاند.
برعکس بالا بودن قند، پایین بودن بیش از حد آن هم خطرناک است.
اگر قند خونتان زیر ۷۰ بیاید، ممکن است دچار سردرد، تعریق، لرزش و حتی غش شوید. در این حالت، باید سریع کمی آب قند یا خوراکی شیرین بخورید.
قند خون طبیعی، نشانه سلامت متابولیسم بدن است. اگر قند خون ناشتا بین ۷۰ تا ۹۹ میلیگرم در دسیلیتر باشد، یعنی اوضاع عالی است! اما اگر اعدادی بالاتر دیدید، بهتر است زودتر اقدام کنید. با رژیم سالم، ورزش منظم، کنترل استرس و خواب کافی میتوانید از دیابت پیشگیری کنید و زندگی سالمتری داشته باشید.
آیا نوشیدن قهوه قند خون را بالا میبرد؟
قهوه بدون شکر معمولاً تأثیر زیادی ندارد، اما اگر با شکر یا خامه مصرف شود، بله میتواند قند را بالا ببرد.
آیا دیابت درمان قطعی دارد؟
خیر، اما میتوان آن را بهخوبی کنترل کرد تا عوارضش به حداقل برسد.
بهترین زمان برای چک کردن قند خون چه موقع است؟
صبح ناشتا و دو ساعت بعد از غذا بهترین زمانها برای اندازهگیری هستند.
آیا استرس واقعاً باعث بالا رفتن قند خون میشود؟
بله، استرس با ترشح کورتیزول باعث افزایش قند خون میشود.
چطور بفهمم پیشدیابت دارم؟
اگر قند خون ناشتا بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ باشد یا HbA1c بین ۵.۷ تا ۶.۴٪ باشد، یعنی در مرحله پیشدیابت هستید.